Licencja oprogramowania – dlaczego warto ją przeczytać?

Licencje oprogramowania to akty lub dokumenty, które są dołączane do wybranej aplikacji lub narzędzia komputerowego. Ich obecność jest często ignorowana przez użytkowników, przez co osoby korzystające z danego oprogramowania narażają się na poważne konsekwencje prawne. Jakie są rodzaje licencji oprogramowania? Dlaczego warto zapoznawać się z ich treścią?

Licencje na oprogramowania – czym są?

Licencja to nic innego jak rodzaj umowy, który jest sporządzony przez dostawcę konkretnej usługi lub aplikacji. Dokument ten zawiera w swojej treści dokładne wytyczne, będące wskazaniem zgodnego z prawem wykorzystania zakupionego produktu. Akceptując warunki licencji, kupujący wyraża zgodę na przestrzeganie wytycznych, które strzegą wartości intelektualnej, praw autorskich i interesów podmiotu dostarczającego. Z tego powodu ten pozornie mało znaczący formularz odgrywa kluczową rolę w ostatecznym wykorzystaniu określonego narzędzia. Warto zwrócić uwagę na fakt, że forma poszczególnych licencji może się od siebie diametralnie różnić. Nie wystarczy zapoznać się zatem z jednym dokumentem tego typu, lecz należy dokładnie przeczytać każdą licencję, która jest dostarczana do zakupionej usługi lub aplikacji.

Licencja oprogramowania – rodzaje i podstawowe różnice

Rodzaje licencji na oprogramowania są kształtowane przez producenta i to od niego zależy ostateczna forma zasad, jakie zostaną w niej zawarte. Dla przykładu licencje jednostkowe zezwalają na instalację oraz korzystanie z narzędzia wyłącznie na jednym urządzeniu. Wszelkie rozpowszechnianie programu stanowi wówczas złamanie postanowień aktu, którego treść została wcześniej zaakceptowana. Do innej kategorii zalicza się licencje grupowe, które są najczęściej wykorzystywane w przypadku większych instytucji – szkół, uniwersytetów lub firm. Taki rodzaj dokumentu jest gwarancją legalnego wykorzystania oprogramowania przez większą ilość pracowników lub uczniów. Odrębny podział stosuje się w przypadku rodzaju sprzedawanego produktu. Licencje na oprogramowania typu BOX stanowią obecnie przeżytek – obejmowały one bowiem wersje fizyczne programów i aplikacji, które są obecnie wypierane przez te cyfrowe. Znacznie powszechniejsze są licencje na oprogramowania typu OEM, którego najlepszym przykładem jest system Windows. W takiej sytuacji legalne korzystanie z produktu jest możliwe wyłącznie w przypadku urządzenia, do którego został on uprzednio przypisany.

Czym jest open source?

Licencja wolnego i otwartego oprogramowania to licencja, która zezwala użytkownikom na pewien zakres swobody. Zalicza się do nich wszystkie te działania, które nie służą wykorzystaniu zmodyfikowanego oprogramowania do celów komercyjnych. To właśnie ta kwestia odgrywa kluczową rolę w całym aspekcie prawa autorskiego i obowiązujących licencji. Mało kto zdaje sobie sprawę z faktu, że każdy rodzaj powielania oprogramowania wbrew zapisom licencji, nosi znamiona złamania prawa. Licencją wolnego i otwartego oprogramowania jest w tym przypadku każdy produkt, który ma służyć korzyści społeczności. Oprócz wcześniej przywołanego systemu Linux do tej grupy zalicza się między innymi takie programy jak Blender lub KiCad. Modyfikacje kodów źródłowych i rozszerzanie funkcji są w tym przypadku możliwe, ale tylko na własny, niekomercyjny użytek.

Licencje Microsoft – zasady i warunki korzystania

Powyższe informacje stanowią istotną część teoretyczną zrozumienia kwestii licencji na oprogramowanie, jednak ich przełożenie na praktykę jest znacznie bardziej złożone. Najpopularniejszym rodzajem oprogramowania, którego licencja została zaakceptowana przez niemalże każdego użytkownika laptopów i komputerów stacjonarnych, jest system Microsoft. Opiera się na licencji OEM, która przypisuje zakupiony produkt do konkretnego urządzenia. W przeciwieństwie do systemu Linux będącego oprogramowaniem typu open source, Microsoft nie zezwala na modyfikowanie kodu źródłowego aplikacji i jego powielanie. W przypadku licencji prywatnych firma Microsoft konstruuje swoje licencje na zasadach licencji jednostkowych. Z kolei grupowa licencja oprogramowania Microsoft to licencja typu zbiorowego, która zezwala na korzystanie z oprogramowania na konkretnych urządzeniach lub przez wybrane osoby.

Jak zatem należy rozpatrywać sam fakt licencji na oprogramowanie? W każdym przypadku należy dokładnie zapoznać się z jej treścią, ponieważ to właśnie tam można znaleźć dokładne wytyczne odnośnie korzystania z zakupionego produktu. Złamanie jej postanowień – po uprzednim zaakceptowaniu formularza na etapie instalacji – stanowi bowiem złamanie prawa. Warto zatem czytać licencje, nawet jeśli dotyczą one pozornie małych aplikacji. Nikt przecież nie chce decydować się popełnianie wykroczenia, nawet jeśli będzie wynikać ono z niewiedzy użytkownika.