Jak zachować się w Internecie? 10 zasad netykiety

Netykieta, czyli internetowa etykieta, to zbiór zasad dotyczących zachowania w sieci. Podobnie jak zasady savoir-vivre, netykieta nie jest skodyfikowana. Dokładna lista reguł ustalana jest wewnątrz konkretnej społeczności internetowej, np. forum dyskusyjnego. Część zasad to wskazówki, które ułatwiają komunikację między internautami i budują wzajemny szacunek. Inne są ściślej związane z prawem, a naruszająca je osoba może być karana. Jakie są początki netykiety? Jak obecnie wygląda zbiór najważniejszych reguł dobrego zachowania w Internecie? Dalsza część artykułu odpowie na te pytania.

Od kiedy istnieje netykieta?

Wraz z upowszechnieniem się Internetu jako narzędzia komunikacji, zaszła potrzeba określenia zasad funkcjonowania w wirtualnej przestrzeni. Pierwsza wersja netykiety, autorstwa Arlene H. Rinaldi, powstała w 1992 roku. Dokument obejmował podstawowe reguły korzystania z poczty elektronicznej, grup dyskusyjnych czy telnetu. Podkreślony został niejednolity charakter sieci – zasady obowiązujące w jednej przestrzeni niekoniecznie muszą być właściwe w innej.

Pierwszym polskim źródłem, z którego można było czerpać informacje na temat internetowego savoir-vivre, był serwis założony w 1998 roku przez Tomasza Urbańskiego. Jego strona już nie istnieje, lecz stała się podstawą kolejnych netykiet. Obowiązywały początkowo na forach dyskusyjnych, w poczcie e-mail i komunikatorach. Obecnie podobne reguły stosuje się w mediach społecznościowych. Chociaż anonimowość jest w nich zredukowana, wciąż istnieją użytkownicy, których maniery w Internecie są godne krytyki.

10 podstawowych zasad netykiety

Każda społeczność w sieci podlega innym, wewnętrznym prawom. Fora dyskusyjne z poprzednich dekad, oparte na uprzejmej wymianie zdań, nie są już jedynym sposobem wymiany myśli w Internecie. Niektóre grupy tematyczne na Facebooku lub czaty charakteryzuje luźna atmosfera – dopuszczalne są tam wulgaryzmy lub serie krótkich wiadomości. Można jednak wyróżnić 10 zasad, które obowiązują niezależnie od strony internetowej i struktury jej społeczności.

1. Nie hejtuj – wypowiadaj się z szacunkiem.

Hejt, inaczej mowa nienawiści, to bardzo szkodliwe zjawisko w Internecie. Oznacza obraźliwe i agresywne wypowiedzi skierowane przeciw konkretnej osobie lub grupie. Hejtem może być więc rasistowski komentarz lub personalny atak na oponenta w dyskusji. Takie postępowanie łamie jedną z najważniejszych zasad zachowania w społeczeństwie, czyli okazywanie szacunku drugiej osobie.

Nienawistne wypowiedzi mogą mieć konsekwencje prawne – szczególnie, jeśli nawołują do dyskryminacji lub zawierają pomówienia. Za ich zamieszczanie autor może otrzymać karę grzywny, ograniczenia lub pozbawienia wolności.

2. Nie naruszaj prywatności innych osób.

Podobnie jak w świecie rzeczywistym, w Internecie każdy użytkownik ma prawo do prywatności. Nie wolno zatem udostępniać cudzych danych osobowych i zdjęć bez otrzymania zgody. Nie należy także publikować zrzutów ekranu prywatnych wiadomości bez ocenzurowania zdjęcia profilowego oraz imienia i nazwiska.

3. Nie spamuj i pisz na temat.

W większości społeczności internetowych zabronione jest zaśmiecanie konwersacji, poczty elektronicznej i wątków dyskusyjnych. Najbardziej powszechnym rodzajem spamu są e-maile rozsyłane masowo do nieznanych odbiorców. Zjawiskiem niechcianym jest także pisanie postów niezwiązanych z tematem grupy oraz wysyłanie reklam i linków do zewnętrznych stron.

4. Pisz poprawnie, w obowiązującym języku.

Komunikacja w Internecie staje się nieprzyjemna, gdy użytkownicy nie respektują zasad danego języka. Niestosowanie interpunkcji, błędy ortograficzne i nadużywanie caps-locka są drażniące dla innych uczestników rozmowy. Nie powinno się także pisać w obcym języku, będąc Polakiem w grupie polskojęzycznej.

5. Nie udostępniaj cudzej własności bez podania źródła.

Ta zasada dotyczy np. artykułów blogowych, dzieł sztuki i filmów, których autorem jest inna osoba. Wykorzystując zdjęcia lub teksty znalezione w sieci, zawsze należy podać autora lub link do źródła.

6. Czytaj regulaminy i respektuj zasady grupy.

Jeśli administratorzy danej społeczności narzucają określoną strukturę postów lub komentarzy, należy znać te zasady i ich przestrzegać. Przed dołączeniem do forum lub grupy dyskusyjnej trzeba zapoznać się z regulaminem.

7. Nie prowokuj kłótni (zakaz trollowania).

Trolling polega na celowym pisaniu kontrowersyjnych lub prowokacyjnych treści, aby wzbudzić gniew innych użytkowników i wywołać kłótnię. Troll internetowy może np. podawać się za zwolennika światopoglądu, który potępia reszta społeczności lub atakować któregoś z jej członków wyzwiskami. To szkodliwe zachowanie, którego bezwzględnie należy się wystrzegać.

8. Korzystaj z wyszukiwarki, zanim zadasz pytanie.

Powtarzające się pytania ze strony nowych użytkowników są denerwujące dla stałych członków grupy. Jeśli istnieje funkcja wyszukiwania, należy z niej korzystać, aby nie powielać treści.

9. Nie udostępniaj podejrzanych artykułów i fake newsów.

W Internecie można znaleźć zarówno wartościowe treści, jak i błędne informacje. Nie warto przekazywać dalej artykułów, które nie opierają się na wiarygodnych źródłach. Popularność tzw. clickbaitowych treści niejednokrotnie przewyższa rzetelne informacje, co zmniejsza wiarygodność Internetu.

10. Nie nadużywaj ironii i sarkazmu.

Czasami trudno zrozumieć intencje autora tekstu. Ironiczny komentarz w Internecie, składający się wyłącznie z przekazu werbalnego i emotikon, może być zrozumiany poważnie. Warto także mieć na uwadze to, że nie znamy osób, które będą czytały nasze wypowiedzi. Należy więc zachować umiar w humorze.

Dlaczego netykieta jest ważna?

Przestrzegając netykiety, pomagamy budować w Internecie przestrzeń bezpieczną i przyjazną dla wszystkich. Zachowywanie powyższych zasad oznacza szacunek do cudzego czasu i uczuć. Dzięki temu każdy może czerpać z sieci to, czego potrzebuje – informacje, wsparcie i poczucie przynależności. Mimo pewnej anonimowości, Internet jest narzędziem komunikacji i wymiany dóbr. Musi więc podlegać podobnym zasadom, co zachowanie w świecie rzeczywistym. Nie dopuszcza zachowań antyspołecznych i niezgodnych z dobrym wychowaniem.