Waloryzacja umów wykonawczych. Poznaj przyczyny i możliwe rozwiązania

Ostatnie lata pokazały nam, że rynek surowców i usług to w praktyce żywy organizm. Niepokoje na rynkach światowych wywołały istny huragan zarówno w sektorze produkcyjnym, transportowym, budowlanym, jak i w wielu innych. Obecnie wiele firm wykonawczych przechodzi trudny czas, związany z przymusem wywiązania się ze zobowiązań kontraktowych, które zostały podpisane jeszcze w poprzedniej rzeczywistości cenowej, przy ustabilizowanym łańcuchu dostaw i z uwzględnieniem niższych kosztów robocizny.

Co sprawia, że wykonawcy są zmuszeni do walki o waloryzację kontraktów?

Umowy sporządzone w stabilnych warunkach rynkowych nie nastręczają zazwyczaj zbyt wielu powodów do negocjacji ich warunków. Zapotrzebowanie na materiały, sprzęt, robociznę oraz środki transportu — to podstawowe czynniki kształtujące koszt wykonania robót budowlanych. W momencie wybuchu pandemii koronawirusa wycena prac budowlanych zaczęła przypominać wróżenie z fusów.

A był to dopiero początek rynkowej awantury, która trwa nadal w najlepsze! Przy niemal codziennych, niekorzystnych zmianach cen materiałów budowlanych (w tym stali), paliw oraz znacznych ograniczeniach w dostępności pracowników — zyskowne prowadzenie działalności w wielu wypadkach stało się niemożliwe. Wiele przedsiębiorstw, nawet przy wsparciu finansowym państwa, niestety zostało w związku z tym skazanych na bankructwo.

Klauzula waloryzacyjna — co to takiego i dlaczego warto ją stosować?

Aby utrzymać bilans zysków i strat na wodzy, trzeba mieć dziś głęboką świadomość możliwości wahań cen właściwie wszystkich surowców esencjonalnych w sektorze budowlanym. Inwestorzy jak zawsze chcą mieć napisane czarno na białym, jakie koszty będą musieli ponieść w związku ze swoimi projektami. Mimo to każdy wykonawca, który ma na celu stabilność dochodu i chce utrzymać się na powierzchni, nawet pomimo chimerycznej sytuacji na rynku — musi nie tylko znać mechanizm klauzuli waloryzacyjnej, ale również stosować go w codziennym funkcjonowaniu firmy.

Zasada działania tego typu postanowienia jest prosta. Przed przystąpieniem do realizacji projektu wykonawca oczywiście ustala wartość wynagrodzenia z inwestorem, ale umowa przewiduje, że w związku z niepewną ceną i dostępnością wykazanych w umowie towarów i usług ostateczna wysokość wynagrodzenia ulegnie zmianie w stosunku do zaistniałych zmian cen. W takim przypadku wzrost lub spadek konkretnych cen trzeba oczywiście wiarygodnie przedstawić inwestorowi lub uzgodnić w klauzuli waloryzacyjnej obustronnie akceptowane wskaźniki zmian cen — zastosowanie klauzuli nie może bowiem stwarzać niechcianego pola do nadużyć.

W jaki sposób przystąpić do waloryzacji kontraktu bez uprzednich postanowień w umowie?

Po pierwsze nie wpadaj w panikę! Rynek usług działa na zasadzie wzajemności i tam, gdzie jeden podmiot szuka dochodu, kolejny potrzebuje właściwie wykonanej usługi. Spory są zatem nie na rękę wszystkim zainteresowanym, a ewentualne nieporozumienia potrafią niemiłosiernie wydłużać proces wykonania prac i pomnożyć tym samym koszty, co łatwo można udowodnić przed sądem. To dlatego pierwszym krokiem na drodze do polubownego rozegrania ewentualnych kwestii spornych powinien być wystosowany przez wykonawcę wniosek o aneks waloryzacyjny. 

Praktyka podpowiada, aby wniosek taki złożyć jeszcze w trakcie wykonywania przedmiotu umowy, a nie po jego zakończeniu. Wynika to z faktu potrzeby uzasadnienia zapotrzebowania wykonawcy na finansowe zabezpieczenie trwających prac bez niepotrzebnego ryzyka finansowego lub – co gorsza – drenowaniu finansowej tkanki przedsiębiorstwa, które szybko może doprowadzić do jego upadłości. O stworzenie wniosku o wysokiej wartości merytorycznej warto poprosić doświadczonego prawnika lub specjalizującą się w sprawach finansowych kancelarię prawną! Powodzenia!